Kitaplar< Geri dönün

Yayın Koordinasyonu: Sevil Salman Ar-Ge 1 Şube Şefi

Editör Ve Yayın Sorumlusu: Prof. Önder Küçükerman

Yayın Konsept Tasarımı: Prof. Önder Küçükerman

Yayına Hazırlık Ve Uygulama: Karmafikir, İlknur Çetin

Kapak Tasarımı: Pusula Reklamevi- Ankara

Baskı Ve Cilt: Matsa Basımevi- Ankara

ISBN 978-605-030-128-1

1.Baskı Aralık 2015 Ankara

 

 

 

Mehmet Büyükekşi: MOBİLYA SEKTÖRÜMÜZDE YENİLİKÇİLİK

Ahmet Kahraman:  MOBİLYA SEKTÖRÜMÜZDE TASARIMIN GELİŞMESİ

Prof. Dr. Yalçın Karayağız: SANAYİ-İ NEFİSE MEKTEBİ’NDEN ENDÜSTRİ TASARIMINA MOBİLYA KİTABI İÇİN TEŞEKKÜR

Ahmet Güleç: MOBİLYA SEKTÖRÜMÜZÜN EN ÖNEMLİ KONUSU: TASARIMA KATKI

M. Bülent Aymen: MOBİLYA SEKTÖRÜ İHRACATINDA YERLİ KAYNAKLAR

Nurettin Tarakçıoğlu: TÜRK MOBİLYASININ KAYNAKLARI VE TASARIM SEKTÖRÜ

 

Önder Küçükerman, TÜRKİYE’DE MOBİLYA SANAYİİNİN TARİHİ KAYNAKLARINDA SANAYİ-İ NEFİSE MEKTEBİ

 

OSMANLI İÇ MEKÂN KAVRAMININ GELENEKSEL KAYNAKLARI

Mekân ve Ürünlerin Yaratıcıları “Ehl-i Hıref”

Ehl-i Hıref Topluluğunun Değişimleri

Yeni Bir Ürün Olarak “Halıya Karşı Mobilya” 

1850: SANAYİ DEVRİMİNİ ÜLKEYE TAŞIYAN DOLMABAHÇE SARAYI VE OSMANLI MOBİLYA SANAYİİNİN İLK GÜNLERİ

“Ehli Hıref”ten Sanayi Kataloğuna

1851: Gelenekleri İlk Etkileyen Londra Sergisi’nde Mekân Ve Mobilya

Sergideki Osmanlı Ürünleri 

Ödüller, Yeni Alet ve Makinalar

1855: Kırım Savaşı, Paris Sergisi Ve Sanayi Yarışı

Sergideki Osmanlı Ürünleri, Kazandıkları Ödüller ve Yansımaları

ÖNEMLİ DEĞİŞİM: “ESNAF VE SANATKÂR BİRLİKLERİ” TEKELİNİN KALDIRILMASI VE SANAYİNİN YENİDEN ÖRGÜTLENMESİ 

1862: Değişimi Etkileyen Londra Sergisi  

1863: İstanbul’da “Sergi-i Umumi-i Osmani”  

Sergideki Avrupa Yapımı Sanayi Makinaları  

Osmanlı İmparatorluğu’nda Geleneksel Sanayi Eğitimi  

1864: Islah-ı Sanayi Komisyonu ve ilk şirketler

Dökümcüler Şirketi Ve Nalbur Ürünleri

Demirciler Şirketi Ve Nalbur Ürünleri

1867: İSTANBUL SANAYİ MEKTEBİ VE İLK MOBİLYA EĞİTİMİ 

1867: Paris Sergisi Ve Çok Büyük Etkileri 

Padişah’ın Gemisi Toulon Limanında 

Paris: Gece Ve Gündüzün Birleştiği Belde 

Sultan Abdülaziz Sergideki Ödül Töreninde 

Dar Gelen Ve Gıcırdayan Koltuk 

Sergideki Osmanlı Binaları 

Sergideki Osmanlı Mobilyaları

Sultan Abdülaziz İngiltere’de

Gezinin Yansımaları

1867 Sergisi Hakkında II. Abdülhamid’in Görüşleri 

1867: İstanbul’da Bir Mobilya Atölyesi: Jean Psalty

1868: Mobilya Üretiminde Değişim Ve Ölçü Birimi Olarak “Metre”

1869: Fransa İmparatoriçesi Eugenie İstanbul’da  

Gezi’nin Le Monde Illustre’deki Yansımaları

1873: Viyana Sergisi Ve Osmanlı Pavyonu 

1870’lerde Osmanlı İmparatorluğu’nda Geleneksel Ahşap Sanayii

1870’lerde İstanbul’da Dökümcüler, Bakırcılar, Sandıkçılar

Tahta Tornacıları

Servi Ağacından Yapılan Sandıklar

1870’lerde İstanbul’da “Mobilya Sanatı”  

1875: İstanbul’da “Tubini” Mobilya Fabrikası

 

“MOBİLYA” TASARIMINA SARAY ATÖLYESİYLE KATILAN SULTAN II. ABDÜLHAMİD   

1876: Yıldız Sarayı Döneminde Mobilya Üretiminin Gelişimi

1876: “Yeni Mobilya” Sanayii Merkezi: Pera ve Psalti Mobilyaları

1883: “SANAYİ-İ NEFİSE MEKTEB-İ ALİYE” VE YENİ BİR KUŞAK

1883: Paris’te “Sınai Hakların Korunması Sözleşmesi” 

1889: Paris Sergisi ve Osmanlı İmparatorluğu

1890’lı Yıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Ekonomik Durum 

1893: Nişantaşı’nda Bir Mobilya Fabrikası 

1893: İSTANBUL’DA SARAY ATÖLYESİNDEN YAYILAN “MOBİLYA USTALIĞI”  

1893: İstanbul’da Mobilya Fabrikaları Çoğalıyor 

1893: Şikago Sergisi’nde Geleneksel Türk Köyü Ve Yansımaları

Sergide Ödül Kazanan Bazı Fabrikalar

1899: Mobilya Ve Nalbur Ürünleri İçin Gümrük Tarifeleri

1900 Paris Sergisi ve Osmanlı Pavyonundaki “Sanayi-i Nefise” 

Bursa’daki “Zirai-Sınai-Ticari Sergisi”

1913-1915 YILLARI ARASINDA MOBİLYA SANAYİİ

1914: Sanayi Dergilerinde Sanayi Şiirleri

1914: I. Dünya Savaşı Yıllarında Mobilya Sanayii Girişimleri

Ahşap Ürün Sanayii 

Madeni Eşya Sanayii  

1914: “Sanayi-i Nefise Mektebi’nde” İlk Kez “Tezyinat” Bölümünün Kurulması

1919-1923: İstanbul’un İşgali ve Sorunlu Yıllar

 

1923: I. İZMİR İKTİSAT KONGRESİ SERGİSİNDE MOBİLYA 

1923: Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Günleri Ve Güzel Sanatlar Akademisi’nde, “Dâhili Tezyinat” Bölümü Kuruluşu 

1925: Akademi’de “Garp Tezyini Sanatları Şubesi” ve İlk Hoca “Tito Laguier”

1925: Paris Dekoratif Sanatlar Sergisi  

1926: Akademi Mekânlarında Meclis-i Mebusan’dan Kalma Mobilyalar

1929: İstanbul’da İlk Yerli Malları Sergisi”

1929: AKADEMİ’DE DÂHİLİ MİMARİ ATÖLYESİ VE AVUSTURYA’LI PROFESÖR PHILLIP GINTHER 

1930: Akademi’de Ressam ve “Marangoz Hoca” Zeki Kocamemi Ve Mobilyaları  

1930: Prof. Ernst Egli’nin Mobilya Tasarımları

1930: “Milli Sanayi Numune Sergisi”

1931:  Fazıl Aysu’nun Akademi’de Mimarlık Bölümü Öğrenciliği

1933: Yıldız Sarayı Şale Köşkü İçin “Tefriş Projesi Müsabakası”

1932: AKADEMİ’DE “DÂHİLİ MİMARİ’Yİ GELİŞTİRME” GİRİŞİMLERİ VE NİZAMİ BEY

1933: Ankara “On Yıl İktisat Sergisi” ve Galatasaray’da “İş Bankası Sergisi” 

1933: “Lüküs Hayat” Opereti ve “Nikel Kübik Mobilyalar”

1934: “Mobilyeleme İşleri” ve Yalova Termal Oteli 

1935: “Yeni Tezyini Sanat”

1935: Florya Köşkü Mobilyaları 

1934 -1936: SANAYİ SERGİLERİ

1936: “Ars-ı Ulusal” 6. İzmir Fuarı’nda Mimar ve Dekoratörler

1936: Bir Ahşap Mobilya Ustası: Hayati Görkey   

1936: Akademi’de Yenilik Girişimleri 

1936: İkinci Sanayi Planı

1937: Paris Sergisi

1937: İzmir Fuarı

1937: “Güzel Sanatlar Akademisi Direktörlüğü’nden” Bir İlan

1938: “Harp Mimarisi” Ve Apartmanlar İçin “Sürprizli Mobilyeler”

1938: Şişli’de “Burhan Atak Mobilye İmalathanesi” Projesi

 

1939-1945 TÜRKİYE’DE MOBİLYA SANAYİİ 

1939-1945: İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARI    

1939: Güzel Sanatlar Akademisi’ndeki Yabancı Hocalar 

1939: New York Sergisi ve Türkiye Pavyonu 

1939: Viyana Sergisi

1939: “ADİ BİR DOLABI GÜZELLEŞTİRME” ÖNERİLERİ 

1939: Güzel Sanatlar Akademisi’nde “Dâhili Mimari Şubesi Şefi” Marie Louis Süe

1940: Yabancı Mimariye Karşı “Yerli Mimariye Doğru”

1940’lı Yıllarda Yeni Bir Tanım: “Mobilyelendirmek” ve Yaratıcı Tasarım” Ortamı

1941: Marie Louis Süe’nin Akademi’deki bir Konferansı 

1942: Güzel Sanatlar Akademisi’nin 60. Yıl Sergisinde Ünlülerin Mobilyaları

1942: İsmail Hakkı Oygar: “Zevksiz Mobilya Fabrikalarının Kurbanı” Olmak

1942: Louis Marie Süe: Tezyini Sanat Ve Endüstri

1943: Marie Louis Süe, “Yeni Bir İlah: Makineler”

 

1945: “MOBİLYA MESELESİ” VE ÖNCÜ BİR GİRİŞİM “MODERNO” 

1946: Savaş Sonrası Türkiye ve Dünya Ekonomisi 

1948: Sinema Salonları İçin Mobilyalar ve Ercüment Tarcan 

1948: AKADEMİ YANGINI, MOBİLYA YOKLUĞU VE KOCAMEMİ’NİN MOBİLYALARI

Akademi’li Hocaların Mobilya Tasarımları 

Zeki Kocamemi’nin Yaptığı Bazı Mobilyalar 

1948: Yeni Bir Konu Önem Kazanıyor: “Mobilya Meselesi”

1948: İçmimar Baki Aktar İle Birlikte “Moderno” Şirketinin Başlangıcı 

1949: İstanbul Sergisi 

 

1950: YİNE “MOBİLYA MESELESİ”

1950’li Yıllarda Hayati Görkey’in Mobilya Tasarımları

1950: Garanti Bankası Genel Müdürlüğü Mobilyaları

1950: Sirkeci’de İpek Palas Oteli Mobilyaları

1950: Fazıl Aysu’nun Stadyumları ve Sergi Binaları Mobilyaları

1951: Akademi’de “Dâhili Mimari, Teknoloji Atölyesi” Kurulması

1952: “Moderno” Şirketinde Her Hafta Yeni Bir Mobilya

1953: Akademili Genç Heykeltıraşlar İlhan Koman, Hadi Bara, Şadi Çalık ve Sadi Öziş’in Mobilyaları 

Metal Mobilyalar Üretiliyor

1954: Türkiye’de “Sıkışık Yıllar” ve Devlet Malzeme Ofisi’nin kurulması

1955: Cumhurbaşkanlığı İçin “Umur Yatı” Mobilyaları

1955: Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’nun kurulması kararı

1957: Akademi’nin İçmimarlık Bölümü Hocası Sadun Ersin ve Mobilya tasarımları

1958: Brüksel Sergisi’nde, Türkiye Pavyonu Mobilyaları

1958: Fazıl Aysu’nun Stadyumları ve Sergi Binaları 

“MODERNO”DAKİ MOBİLYA TASARIM VE ÜRETİM DÜZENİ

1958: Ercüment Tarcan’ın Nevtron İçin Radyo Kutusu Üretimi 

1959: Zeki Kocamemi’nin Ardından Yazılanlar

1960: TBMM İçin Mobilya Çalışmaları 

1962-1976: Türkiye’de İçe Dönük, Dışa Bağımlı Genişleme Yılları ve “I. Beş Yıllık Kalkınma Planı”

1964: Ahmet Andiçen Ödülü

1963: Akademi Projeleri: Bir Ev ve Mobilyaları 

1965: Rüstem Paşa Medresesi Öğrenci Yurdu Mobilyaları

1965: ANKARA’DA İLK BÜYÜK MAĞAZA “GİMA” VE MOBİLYALARI

1966: “Moderno” Şirketinin Son Günleri

1967: Pendik’te “ Restoran 212” Ve Mobilya Sorunu

1969: Kelebek Kontrplak İçin İlk Mobilya Tasarımları

1969: Akademi’de Bir Sergi ve Bir Koltuk

1971: Sinema Salonlarının Sönükleşmesi Ve Mobilya Sektörü

1971: Akademi’ye Bağlı Olarak UESYO’nun Kuruluşu Ve İlk Endüstri İçin Mobilya Projeleri

İlk Proje Konuları: Okul Mobilyaları

 

 

 

 

 

 

Prof. Önder Küçükerman

Bu kitabın amacı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde yüzlerce yıl boyunca sürdürülen bir mekân geleneğinin ortasına 1850’li yıllarda girmeye başlayan mobilyaların yarattığı değişimin öyküsüdür. Bu amaçla mobilya sanayiinin zaman içinde yaşadığı değişimi ve en sonunda günümüzde devleşen mobilya sanayii sektörünün ilk yılları olan 1970’lere kadar süren dönem incelenmektedir. Bu araştırma yapılırken de şu soruların yanıtları aranmaktadır:

• 1800’lerde Osmanlı mekânı geleneğinin içine mobilya nasıl girmiştir?

• 1880’lerde milli mobilya konusu gündeme nasıl gelmiştir?

• 1883’te kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi’nin ve sanatçı hocalarının bu gelişmelerdeki rolü neydi?

• Türkiye cumhuriyeti ile birlikte milli bir mobilya sanayii düşüncesine nasıl gelinmiştir?

• 1923 yılından başlayarak mobilya konusu hangi süreçleri geçirmiştir?

• 1840’larda başlayan ve bu sanayii destekleyen iç ve dış sergiler ne kadar etkili olmuştur?

• 1950’lerdeki mobilya sanayii girişimleri nelerdi?

• 1970’lerde ilk kez gelişmeye başlayan mobilya sanayiinin o günlerdeki durumu neydi?

• 1971 yılında başlayan ilk Endüstri Tasarımı eğitimi içinde mobilya sanayii gerçeği nasıl ortaya çıkmıştır?

Yukarıda çok kalın çizgilerle belirtilen bu soruların yanı sıra, kitabın ana kurgusunu oluşturan dört temel değiştirici etken de şu başlıkların altında araştırılmaktadır:

Devlet politikalarının değişimi, yasaların değişimi, toplumun değişimi, ekonomi ve teknolojinin değişimi. 

Kitabın sayfaları arasında geçen bu uzun yıllar içinde mobilya konusunda yaşanmış olanları biçimlendiren temel ve önemli tasarım gerçekleri bunlardır ve kitabın içinde birbiri ile bağlantılı olarak yer alıyor. Aslına bakılırsa bir bakıma, yukarıda sayılan bu soruların yanıtları aslında günümüzün mobilya sanayiinin ilk ışıklarını yakmış olanların öyküsüdür.

Bu nedenle kitabın sayfaları arasında, bir yandan bu mobilya gelişiminin sanayiye dönüşümü, diğer yandan da artık adı bile hatırlanmayan ama bu mobilya tasarımlarının ortaya çıkarılmasındaki ilk ışıkları yakanların öncü ve renkli öyküleri de yer almaktadır.